Τα αποτελέσματα των Νομαρχιακών – Δημοτικών Εκλογών 2006: πολιτικές τάσεις και κοινωνικές διεργασίες

Κάθε εθνική εκλογική αναμέτρηση προσφέρει σημαντικές ενδείξεις για τις διαφαινόμενες πολιτικές τάσεις, αλλά και για κρίσιμες κοινωνικές και ιδεολογικές διεργασίες που εξελίσσονται. Έτσι και οι τοπικές εκλογές της περασμένης Κυριακής κατέγραψαν σημαντικές ενδείξεις για την εικόνα του εκλογικού χάρτη και των τοπικών συσχετισμών, για το ύψος της πολιτικής – θεσμικής δυσαρέσκειας και για την εκλογική κατάσταση των κομμάτων.

Ο εκλογικός χάρτης της χώρας παρέμεινε σχεδόν αναλλοίωτος. Η ΝΔ κέρδισε από τον α’γύρο 26 Νομαρχίες, ενώ φαίνεται να έχει προβάδισμα στις νομαρχίες Σερρών, Μαγνησίας, Καρδίτσας, Λευκάδας και αρκετές ελπίδες στη Νομαρχία Χανίων. Το ΠΑΣΟΚ κέρδισε ήδη από τον α’ γύρο 17 Νομαρχίες και διεκδικεί επιπλέον με αξιώσεις τις Νομαρχίες Κεφαλονιάς, Αρκαδίας και Χανίων. Η τελική κατανομή των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων αναμένεται να καταγράψει στη ΝΔ από 28-30 Νομαρχίες (έναντι 28 που κατείχε το 2002) και στο ΠΑΣΟΚ από 18-21 (έναντι 20 που κατείχε). Η εικόνα αυτή δείχνει ότι οι γενικοί πολιτικοί συσχετισμοί μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων δεν έχουν αλλάξει.

Η εκλογική γεωγραφία της χώρας, όπως προέκυψε την προηγούμενη Κυριακή, πιστοποιεί τη σταθερότητα του γενικού πολιτικού συσχετισμού. Η ΝΔ εξακολουθεί να κυριαρχεί στην Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο, ενώ φαίνεται να σταθεροποιεί την εκλογική άνοδο της τελευταίας δεκαετίας στα νησιά του Ιονίου (Κέρκυρα, Ζάκυνθο, Λευκάδα) και στη Λέσβο. Το ΠΑΣΟΚ αντίστροφα, κυριαρχεί στην Κρήτη, τα Δωδεκάνησα, τη Χίο, τη Σάμο και τη δυτική Ελλάδα (Αχαΐα, Ηλεία, Αιτωλοακαρνανία, νομός που «επέστρεψε» στην πράσινη επιρροή). Παρά τις ενδιαφέρουσες εξαιρέσεις που παρατηρούνται (π.χ. ο «γαλάζιος» Νομός Πέλλας κερδήθηκε από το ΠΑΣΟΚ, ενώ στον «πράσινο» Νομό Χανίων προηγείται ο υποψήφιος της ΝΔ) και που σε μεγάλο βαθμό οφείλονται σε τοπικές ιδιομορφίες και πρόσωπα, κανένα από τα δύο κόμματα δεν κατάφερε να διεισδύσει σημαντικά στη γεωγραφική ζώνη πολιτικής επιρροής του αντιπάλου, κάτι που θα υποδείκνυε ρεύμα αλλαγής πολιτικών συσχετισμών σε βάθος.

Γίνεται πολύς λόγος για την αποχή στις φετινές τοπικές εκλογές. Η αλήθεια είναι ότι η αποχή υπήρξε αξιοσημείωτη, όχι όμως αισθητά μεγαλύτερη από άλλες φορές. Όπως φαίνεται στον Πίνακα 1, η φετινή συμμετοχή υπολείπεται της αντίστοιχης των τελευταίων Βουλευτικών Εκλογών του 2004 κατά 461.063 ψηφοφόρους, είναι ωστόσο μεγαλύτερη άλλων εκλογικών αναμετρήσεων της τελευταίας δεκαετίας, ακόμα και αρκετά «πολωμένων», όπως ήταν οι Βουλευτικές του 2000.

Η αναφορά στο φαινόμενο της αποχής είναι τα τελευταία χρόνια συνηθισμένη στον πολιτικό σχολιασμό. Οφείλεται στη (λανθασμένη) σύγκριση του αριθμού των ψηφισάντων σε σχέση με τους τυπικά εγγεγραμμένους στους εκλογικούς καταλόγους. Ωστόσο, οι τελευταίοι, που συγκροτούνται πλέον βάσει των δημοτολογίων, εμπεριέχουν μεγάλη υπερεκτίμηση του εκλογικού πληθυσμού. Υπολογίζοντας το συνολικό εκλογικό σώμα της χώρας σε κάτι λιγότερο από 8.000.000 ψηφοφόρους, εκτιμάται ότι η πραγματική αποχή την περασμένη Κυριακή ανήλθε στο 11%.

*υπολείπονται για τον τελικό υπολογισμό 17 εκλογικά τμήματα στην Υπερνομαρχία Αθηνών – Πειραιώς και 2 τμήματα στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής, όπου μέχρι τη στιγμή που γράφονταν το κείμενο δεν υπήρχαν τελικά αποτελέσματα.

Αντίθετα, σημαντική είναι η άνοδος της «αντιπολιτικής ψήφου» (Λευκά, Άκυρα), τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και σε ποσοστά επί των ψηφισάντων, όπως φαίνεται στον Πίνακα 2. Την περασμένη Κυριακή καταγράφηκαν στη νομαρχιακή κάλπη περίπου 470.000 λευκά και άκυρα ψηφοδέλτια (6.6% των ψηφισάντων), περισσότερα από κάθε άλλη εκλογική αναμέτρηση της τελευταίας δεκαετίας. Ένα μέρος των λευκών και άκυρων ψηφοδελτίων προέρχεται βεβαίως από λάθη ή αβλεψίες των ψηφοφόρων. Ωστόσο, το γεγονός ότι στην προκειμένη περίπτωση παρατηρείται συστηματική κατά νομό εμφάνιση του φαινομένου σε παρόμοια ποσοστά, καθώς και αύξηση πολύ μεγαλύτερη από τη συνήθως παρατηρούμενη σε όλες τις εκλογές, ενισχύει την άποψη ότι σε αυτές τις εκλογές καταγράφηκε ένα σημαντικό ρεύμα δυσαρέσκειας, ίσως όχι μόνο απέναντι στην κεντρική πολιτική σκηνή αλλά και προς τον ίδιο το θεσμό της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης και των προσώπων του.

ΕΚΛΟΓΕΣ	ΛΕΥΚΑ / ΑΚΥΡΑ	ΠΟΣΟΣΤΟ % ΕΠΙ ΤΩΝ ΨΗΦΙΣΑΝΤΩΝ
Βουλευτικές 1996	198.607	2.8
Ευρωεκλογές 1999	283.988	4.2
Βουλευτικές 2000	158.516	2.2
Νομαρχιακές 2002	441.918	6.1
Βουλευτικές 2004	166.667	2.2
Ευρωεκλογές 2004	161.005	2.5
Νομαρχιακές 2006	467.015*	6.6

Μια γενική εκλογική αναμέτρηση όπως αυτή της περασμένης Κυριακής δεν μπορεί να μην εμπεριέχει ενδείξεις για τη σημερινή κατάσταση των κομμάτων και την πολιτικο-εκλογική τους επιρροή. Στον πίνακα 3 καταγράφεται ο αριθμός ψήφων και το ποσοστό επί των εγκύρων ψηφοδελτίων σε όλους τους Νομούς της χώρας, βάσει της πολιτικής προέλευσης – υποστήριξης των υποψηφίων Νομαρχών. Tα ποσοστά του πίνακα για τα σημερινά εκλογικά ποσοστά των κομμάτων είναι οπωσδήποτε ενδεικτικά, ταυτόχρονα όμως και σαφή αφού οι όποιες «μεροληψίες» εμπεριέχονται στα νούμερα αυτά (π.χ. ισχυρή προσωπική επιρροή κάποιου υποψηφίου κόμματος) σε τελική ανάλυση εξισορροπούνται και αλληλοεξουδετερώνονται.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ	ΨΗΦΟΙ	ΠΟΣΟΣΤΑ %
Υποψήφιοι ΝΔ	2.787.921	42.0
«Αντάρτες» ΝΔ	113.936	1.7
Υποψήφιοι ΠΑΣΟΚ	2.568.305	38.6
«Αντάρτες ΠΑΣΟΚ»	45.622	0.7
Υποψήφιοι ΚΚΕ – Συνεργαζόμενων Κινήσεων	479.370	7.2
Υποψήφιοι ΣΥΝ και άλλων αριστερών ομάδων	299.655	4.5
Υποψήφιοι Συνεργασίας ΠΑΣΟΚ – ΣΥΝ	103.801	1.6
ΛΑΟΣ	135.839	2.0
Διάφορα Ψηφοδέλτια – Άκρα Αριστερά – Οικολογικά σχήματα	108.985	1.6

α) Η ΝΔ διατηρεί πολιτικό προβάδισμα έναντι του ΠΑΣΟΚ, με διαφορά πάντως μικρότερη των 5 ποσοστιαίων μονάδων του 2004. Από την άλλη πλευρά, το ΠΑΣΟΚ δεν ενισχύει τα ποσοστά του. Η διαφορά των «καθαρών» τους υποψηφίων ανέρχεται σε 3.4%. Αν (αυθαίρετα κατά κάποιο τρόπο) αθροιστούν σε κάθε κόμμα οι «αντάρτικες» υποψηφιότητες και ταυτόχρονα αποδοθεί στο ΠΑΣΟΚ το μεγαλύτερο μέρος των συνεργασιών με τον ΣΥΝ, η δύναμη της ΝΔ θα φτάσει περίπου το 43.7% και του ΠΑΣΟΚ το 40.5% (διαφορά 3.2%).

β) Τα δύο κόμματα της Αριστεράς εμφανίζουν άνοδο. Το ΚΚΕ φτάνει το 7.2% (από 5.9% το 2004) και ο ΣΥΝ και οι συνεργαζόμενες αριστερές ομάδες το 4.5% (από 3.3% το 2004). Αξιοσημείωτη είναι η καταγραφή δυνάμεων της εναλλακτικής και άκρας αριστεράς σε ποσοστά του 1.5%. Ωστόσο, η συνολική αυτή άνοδος των αριστερών δυνάμεων δεν ανατρέπει το δικομματισμό, ο οποίος διατηρεί την πολιτική και εκλογική ηγεμονία.

γ) Ο ΛΑΟΣ καταγράφεται σε ποσοστό 2% (2.2% στις εκλογές του 2004). Πιθανότατα υποτιμάται λόγω του ότι δεν εμφάνισε δικούς του υποψήφιους σε όλους τους νομούς της χώρας. Το πρόβλημα αυτό (βαθμός οργανωτικής και εκλογικής διείσδυσης σε κάθε νομό και δήμο της χώρας) θα καταγραφεί βεβαίως και στις βουλευτικές εκλογές, Το ποσοστό του προβλέπεται ελαφρώς μεγαλύτερο, αμφίβολο είναι όμως αν θα καταφέρει να υπερβεί το όριο του 3%.