|
Η αλλαγή στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ έχει αλλάξει το πολιτικό κλίμα. Το κυβερνών κόμμα μπορεί να ελπίζει σε ένα πολύ καλύτερο ποσοστό σε σχέση με τα προβλεπόμενα προ μηνός, ενώ και η ψυχολογία των στελεχών του είναι εμφανώς ανεβασμένη. Αρκούν όμως τα δύο αυτά στοιχεία ώστε να ανατραπεί η φορά των (πολιτικών) πραγμάτων πού έδειχνε τη ΝΔ να προηγείται; Επιπλέον δε, είναι δυνατόν να αντιστραφεί η σχέση μεταξύ των δύο κομμάτων με βασικό, και ίσως μοναδικό, όπλο τη μεγάλη δημοτικότητα του Γ.Παπανδρέου;
Αμέσως μετά τις εκλογές του 2000, οι πολιτικές έρευνες κατέγραψαν ένα προβάδισμα της ΝΔ στην πρόθεση ψήφου, το οποίο σταθεροποιήθηκε γύρω στις 7-9 ποσοστιαίες μονάδες. Οι κοινωνικοί λόγοι της σταθεροποίησης αυτής της τάσης υπήρξαν συγκεκριμένοι:
α) οι εφαρμοζόμενες πολιτικές στις εργασιακές σχέσεις με την ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας και οι διαφαινόμενες προθέσεις στο ασφαλιστικό, ανέδειξαν ισχυρές αμφισβητήσεις της κυβέρνησης σε μια κρίσιμη κοινωνική-εκλογική μάζα του ΠΑΣΟΚ, τους εργαζόμενους και μάλιστα τους έχοντες μια ‘εξασφαλισμένη’ εργασιακή ένταξη.
β) η πτώση του χρηματιστηρίου και η άνοδος του δανεισμού των νοικοκυριών συμπίεσε τα εισοδήματα μεγάλης μερίδας των μεσαίων στρωμάτων, τα οποία είχαν υποστηρίξει το ‘εκσυγχρονιστικό’ εγχείρημα του Κ.Σημίτη και είχαν μεταβληθεί σε ισχυρή πόλο εκλογικής βάσης του ΠΑΣΟΚ.
γ) η κρίση στις σχέσεις Κυβέρνησης / Εκκλησίας με αφορμή το θέμα των ταυτοτήτων δημιούργησε, τέλος, μια σημαντική ιδεολογική αμφισβήτηση της κυβερνητικής πολιτικής σε ένα μεγάλο μέρος λαϊκών θρησκευόμενων στρωμάτων, τα οποία από τη μεταπολίτευση και μετά είχαν στάση ουδετερότητας απέναντι στα κόμματα και στις πολιτικές αντιπαραθέσεις.
Οι τρεις αυτές κοινωνικές – πολιτικές διεργασίες ήρθαν να προστεθούν σε μία άλλη που είχε διαμορφωθεί εκλογικά ήδη από τις εκλογές του 2000. Τα κοινωνικά εκείνα στρώματα που έμεναν εκτός του οικονομικού εκσυγχρονισμού της χώρας, μη μπορώντας να παρακολουθήσουν τις παραγωγικές και τεχνολογικές αναδιαρθρώσεις που επέβαλλε ο νέος καπιταλιστικός καταμερισμός εργασίας (αγρότες, κατώτερα στρώματα του μη-ενεργού πληθυσμού, όπως συνταξιούχοι και νοικοκυρές, άνεργοι και κοινωνικά αποκλεισμένοι) πήραν τις αποστάσεις τους από την κυβερνητική πολιτική και, δεδομένης της απουσίας ισχυρών αριστερών κομμάτων, μετακινήθηκαν προς τη ΝΔ. Το άθροισμα όλων των παραπάνω προϋποθέσεων δημιούργησε ένα σαφές προβάδισμα για τη ΝΔ, το οποίο μόλις τώρα φαίνεται να ανακόπτεται. Είναι βέβαιον, ότι αν δεν μεσολαβούσε η αλλαγή ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ η ήττα του θα ήταν μεγάλη και στρατηγική.
Ωστόσο, αν η αλλαγή ηγεσίας είναι η αναγκαία συνθήκη ώστε να ανακοπεί η πορεία της στρατηγικής ήττας, δεν είναι, ίσως, η ικανή να τη μεταβάλλει σε νικηφόρα. Κι’αυτό γιατί δεν έχουν εκλείψει, ούτε μπορούν ως δια μαγείας να εκλείψουν, οι κοινωνικές προϋποθέσεις που δημιουργήθηκαν την τελευταία τετραετία. Αυτό, σε τελική ανάλυση, είναι και το στοίχημα του νέου αρχηγού του ΠΑΣΟΚ, που φέρει μάλιστα τη βαριά κληρονομιά του ονόματος Παπανδρέου: να επαναφέρει στο ΠΑΣΟΚ τη χαμένη από τη πολυετή διαχείριση της εξουσίας κοινωνική ταυτότητα, να ξαναδημιουργήσει ένα σύγχρονο κόμμα των λαϊκών τάξεων και της κοινωνικής συνοχής.
|
