|
Αντικείμενο – Περιγραφή του μαθήματος:
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η συστηματική μελέτη της ιδεολογίας, της οργάνωσης, του πολιτικού προγράμματος, της κοινωνικής – εκλογικής βάσης των βασικών κομμάτων και κομματικών μορφωμάτων της μεταπολιτευτικής ελληνικής δημοκρατίας (1974-2004).
Ειδικότερα, στα πλαίσια του μαθήματος μελετώνται:
· Οι κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες της προδικτατορικής περιόδου και της δικτατορίας 1967-1974 που οδήγησαν στη γέννηση και την εξέλιξη των κομμάτων της μεταπολίτευσης
· O κοινωνικός ανταγωνισμός και το μεταπολιτευτικό κομματικό σύστημα: η διαμόρφωση των σχέσεων εκπροσώπησης, ο ρόλος και η επίδραση των κοινωνικών κινημάτων, η οικονομική συγκυρία, η εμπέδωση του δικομματισμού.
· Η δομή των πολιτικών κομμάτων: η κοινωνική/εκλογική τους, η οργανωτική τους δομή και στελέχωση, οι εσωκομματικοί ανταγωνισμοί, η ιδεολογία και το πολιτικό τους πρόγραμμα.
Το πεδίο μελέτης αποτελούν τα τέσσερα βασικά πολιτικά κόμματα – μορφώματα της μεταπολίτευσης, δηλαδή η Νέα Δημοκρατία, το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ και ο χώρος της ανανεωτικής αριστεράς (ΚΚΕ εσωτερικού – ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ – ΣΥΡΙΖΑ). Ωστόσο, θα γίνει αναφορά και στα μικρότερα κόμματα που προέκυψαν από διασπάσεις των δύο μεγάλων, κυρίως, κομμάτων, και διαδραμάτισαν ρόλο - έστω και συγκυριακά – στην ελληνική πολιτική σκηνή (Δημοκρατική Ανανέωση-ΔΗΑΝΑ, Πολιτική Ανοιξη-ΠΟΛΑΝ, Δημοκρατικό Κοινωνικό Κίνημα-ΔΗΚΚΙ).
Η διδασκαλία γίνεται με τη μορφή διάλεξης – συζήτησης. Χορηγείται το πρόγραμμα διδασκαλίας με επιμερισμό των θεμάτων και του υλικού –βιβλιογραφίας που θα καλυφθούν σε εβδομαδιαία βάση. Προβλέπονται 13 εβδομάδες διδασκαλίας, οι οποίες κατανέμονται στις παρακάτω θεματικές ενότητες.
Θεματικές Ενότητες Κύκλου Μαθημάτων:
- Εισαγωγή: το πλαίσιο της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας και η τομή στη συγκρότηση των πολιτικών κομμάτων. Οι θεωρητικές διαστάσεις στη μελέτη των πολιτικών κομμάτων
- Οι κοινωνικές – ιστορικές προϋποθέσεις της συγκρότησης του ΠΑΣΟΚ. Οι κοινωνικές μεταβολές της δεκαετίας του ’60 και του ’70. Η διαδικασία της αυτοοργάνωσης.
- Οι φάσεις εξέλιξης του ΠΑΣΟΚ 1974-2007. Οι αλλαγές στην πολιτική ιδεολογία και το πρόγραμμα. Η τομή του εκσυγχρονισμού. Οι αλλαγές στην εκλογική βάση του κόμματος.
- Η συγκρότηση του μαζικού κόμματος της συντηρητικής παράταξης (ΝΔ). Οι φάσεις εξέλιξης της ΝΔ 1974-2007. Οι αλλαγές στην πολιτική ιδεολογία και το πρόγραμμα.
- Η οργάνωση των κομμάτων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Μαζικές διαστάσεις, κοινωνικές διαφοροποιήσεις και συγκλίσεις στον τύπο του «κρατικού κόμματος».
- Το ΚΚΕ της μεταπολιτευτικής περιόδου.
- Το ΚΚΕ εσωτερικού και οι μετεξελίξεις της ανανεωτικής αριστεράς, Η τομή του 1989 και η συγκρότηση του Συνασπισμού.
- Οι αδυναμίες των αριστερών κομμάτων και η ισχυροποίηση του δικομματισμού. Γιατί ο δικομματισμός παραμένει ισχυρός στη μεταπολιτευτική περίοδο.
- Η Ακρα Δεξιά και τα πολιτικά της μορφώματα. Από την Εθνική Παράταξη στον ΛΑΟΣ.
- Οι οργανωτικές – κομματικές διασπάσεις των δύο μεγάλων κομμάτων (ΠΑΣΟΚ-ΝΔ): ΔΗΑΝΑ, ΠΟΛΑΝ, ΔΗΚΚΙ.
- Τα κοινωνικά κινήματα της μεταπολίτευσης και οι επιδράσεις τους στην πολιτική σκηνή.
- Οι εκλογές του 2007. Κοινωνικές και εκλογικές διαφοροποιήσεις.
- Οι τάσεις που διαμορφώνονται για τα πολιτικά κόμματα και το κομματικό σύστημα. Το μέλλον του δικομματισμού και οι δυναμικές των κομμάτων.
Αξιολόγηση:
Η αξιολόγηση των φοιτητών /τριών θα γίνει με προφορική εξέταση. Θα συνυπολογιστεί ωστόσο και η συμμετοχή στο μάθημα και εν γένει η προσωπική συγκρότηση του κάθε φοιτητή / τριας, οι δυνατότητες πολιτικής ανάλυσης και παρακολούθησης των διαδικασιών της πολιτικής σκηνής.
Βιβλίο διανομής: (θα ανακοινωθεί τις επόμενες ημέρες)
Βοηθητικά συγγράμματα / φάκελλοι: Με πρωτοβουλία του διδάσκοντα θα διανεμηθούν, επίσης, δύο τόμοι με ειδική αρθρογραφία σε σχέση με τα πολιτικά κόμματα και την εκλογική-κοινωνική τους φυσιογνωμία. Θα διανεμηθεί επίσης φάκελος με ειδικές αναλύσεις σχετικές με τα πολιτικά κόμματα της υπό εξέταση περιόδου.
Προτεινόμενη συμπληρωματική βιβλιογραφία
Αλεξάκης, Εμμ. (2001). Η Ελληνική Δεξιά. Δομή και Ιδεολογία της Νέας Δημοκρατίας (1974-1993), Αθήνα: Αντ. Ν. Σάκκουλας.
Βερναρδάκης, Χρ. – Μαυρής, Γ. (1991). Κόμματα και Κοινωνικές Συμμαχίες στην προδικτατορική περίοδο – Οι προϋποθέσεις της Μεταπολίτευσης, Αθήνα: Εξάντας.
Βούλγαρης, Γ. (2001). Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης 1974-1990. Σταθερή δημοκρατία σημαδεμένη από τη μεταπολεμική ιστορία, Αθήνα: Θεμέλιο.
Λυριντζής, Χρ. & Νικολακόπουλος, Ηλ. (1990) (επιμ). Εκλογές και Κόμματα στη Δεκαετία του ’80. Εξελίξεις και προοπτικές του πολιτικού συστήματος, Αθήνα: Θεμέλιο-ΕΕΠΕ.
Σπουρδαλάκης, Μ. (1988). ΠΑΣΟΚ. Δομή, Εσωκομματικές κρίσεις και Συγκέντρωση Εξουσίας. Αθήνα: Εξάντας
|
