Έχουμε μπει πλέον σε τροχιά προεκλογικής περιόδου. Τι εικόνα αποκομίζεις από τις δημοσκοπήσεις;

Αρχικά πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι οι δημοσκοπήσεις, αυτή τη στιγμή, είναι ένα εργαλείο με πολλά προβλήματα. Δεν έχουν τη μεθοδολογική εγκυρότητα των παλαιότερων χρόνων. Ωστόσο, από τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις ανιχνεύεται μεγάλη πολιτική και κοινωνική δυσαρέσκεια συνολικά, και ειδικότερα για την κυβέρνηση. Σε ό,τι αφορά στα κόμματα και την επιρροή τους, αυτό που μπορούμε να πούμε με σχετικά μεγάλη ασφάλεια σήμερα είναι ότι συρρικνώνεται μέχρι εξαφανίσεως η ΔΗΜΑΡ και το ΠΑΣΟΚ/Ελιά.

Αντιθέτως, επιδεινώνει την αποσύνθεσή του. Ως γενική παρατήρηση θα λέγαμε ότι έχει ενισχυθεί πολύ η ρευστότητα του κομματικού συστήματος. Αυτή τη στιγμή οι «μεγάλοι παίκτες», τα «ερωτηματικά» δηλαδή των επερχόμενων ευρωεκλογών, είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, η Νέα Δημοκρατία, η Χρυσή Αυγή και το νεοσύστατο Ποτάμι.

Θα προσπαθήσει να αποκτήσει το χαρακτήρα του «μεσαίου» κόμματος. Διαβλέπω στην ιδεολογική του τοποθέτηση και την ανθρωπογεωγραφία του ότι επιχειρεί μια συγχώνευση «οικονομικού νεοφιλελευθερισμού», «κοινωνικού φιλελευθερισμού» και «απολίτικης αντισυστημικότητας». Η ιδιαιτερότητα αυτή έχει κοινωνικό ακροατήριο, το οποίο όμως αφαιρείται από την ΔΗΜΑΡ, την Δράση, την Ελιά (τους «58») και λιγότερο από την ΝΔ. Θα είναι πάντως πολύ δύσκολο να ξεπεράσει στις ευρωεκλογές ένα ποσοστό του 8-9%.  

Την περασμένη βδομάδα ο Φαήλος Κρανιδιώτης ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του στο ευρωψηφοδέλτιο για να την αποσύρει αργότερα, ενώ η Μαριέττα Γιαννάκου ανακοίνωσε πως δεν θα συμμετέχει στις εκλογές. Τι σημαίνει αυτό για τη Νέα Δημοκρατία;

Γενικότερα θα έλεγα ότι η συγκρότηση του ευρωψηφοδελτίου της ΝΔ θα αναδείξει πολλά προβλήματα: προβλήματα πολιτικού στίγματος, κατεύθυνσης, ελλείψεις σε στελέχη, κλπ. Ειδικότερα για την Μ.Γιαννάκου, θα έλεγα ότι δείχνει την απομάκρυνση πια της σημερινής ΝΔ από τα πιο φιλελεύθερα και «κεντρώα» στελέχη, αλλά και την αδυναμία εξεύρεσης ικανών πολιτικών στελεχών τη στιγμή μάλιστα που αλλάζει τη διαδικασία εκλογής των ευρωβουλευτών. Το κενό που προκύπτει δεν μπορούν να το αναπληρώσουν υποψηφιότητες τύπου Μαρίας Σπυράκη που όχι μόνο δεν έλκουν αλλά απωθούν.

Έχεις πει σε προηγούμενες συνεντεύξεις σου ότι δεν έχει διαμορφωθεί ακόμα η ατζέντα ώστε να δούμε με ποια κριτήρια θα ψηφίσει ο κόσμος. Έχει αλλάξει αυτό;

Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει «κλίμα εκλογών» και ως προς τις ευρωεκλογές και όσον αφορά τις αυτοδιοικητικές εκλογές. Προς το παρόν, υπάρχει στάση αναμονής στο εκλογικό σώμα γι’ αυτό καταγράφονται μεγάλα ποσοστά αδιευκρίνιστης ψήφου. Νομίζω ότι το κλίμα των εκλογών θα αρχίσει να προσδιορίζεται 15-20 μέρες πριν την κάλπη.

Η ψήφος των ευρωεκλογών παραδοσιακά ήταν «χαλαρή». Αλλάζει κάτι από τη σημερινή συγκυρία;

Πλέον καταγράφεται πολύ μεγάλη κριτική και απορριπτική στάση της Ευρώπης και των ευρωπαϊκών πολιτικών. Έχουμε περάσει πια από το επίπεδο της φιλοευρωπαϊκής κοινής γνώμης, στην αντιευρωπαϊκή στάση. Υπάρχει δυσπιστία έως εχθρότητα απέναντι στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Αυτό το γεγονός είναι τομή σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές. Το ερώτημα είναι πώς θα επηρεάσει την εκλογική συμμετοχή και την επιλογή των κομμάτων. Ωστόσο, με σαφήνεια μπορούμε να πούμε ότι τα θέματα εσωτερικής πολιτικής είναι το σχεδόν καθολικό κριτήριο που θα κρίνουν τις ευρωεκλογές.

Από την υπόθεση Μπαλτάκου επηρεάζεται η κυβέρνηση; Σε δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε είδαμε άμεση αντίδραση του εκλογικού σώματος.

Κατά τη γνώμη μου είναι ψευδεπίγραφες αυτές οι μεταβολές. Οι δημοσκοπήσεις δεν μπορούν να αποτυπώνουν πια, και μάλιστα ακαριαία, τέτοιες αντιδράσεις της κοινής γνώμης. Οι μεταβολές αυτές αν υπάρχουν είναι περισσότερο σύνθετες (εμπεριέχουν δηλαδή και άλλα στοιχεία) και περισσότερο μακροχρόνιες.

Ο Α. Σαμαράς, θα μπορούσαμε να πούμε ότι προσπαθεί να ακολουθήσει τη γραμμή που χάραξε ο Κ. Καραμανλής το 1974;

Καμία σχέση. Ο Καραμανλής διαχειριζόταν (και εν πολλοίς οριοθετούσε) τότε ένα παλλαϊκό αίτημα, το οποίο πίεζε προς δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Ο Σαμαράς προσπαθεί να αποσύρει από πάνω του την κατηγορία της ακροδεξιάς ηγετικής ομάδας, κάτι που δεν είναι εύκολο, υπό την έννοια ότι ο Μπαλτάκος ήταν το alter ego του. Δεύτερον, καταγράφεται μια συλλογική αυταρχική στροφή όλης της θεσμικής οργάνωσης του κράτους, από τη δικαιοσύνη και την αστυνομία έως την παιδεία και το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Ο Σαμαράς προσπαθεί επικοινωνιακά και μόνον να αποποιηθεί την εικόνα του ακροδεξιού, γιατί διαφορετικά δεν θα έχει καμία ελπίδα πολιτικής επιβίωσης. Επί της ουσίας, όμως, δεν το καταφέρνει. 

Η στροφή προς την άκρα δεξιά έχει δημιουργήσει πολιτικά αποτελέσματα, όπως είναι η αυτονόμηση του παρακράτους, το θεσμικό κενό στη δικαιοσύνη, η απορρύθμιση της δημόσιας διοίκησης. Επίσης έχει γιγαντώσει τις σχέσεις διαπλοκής και έχει φτιάξει δομές δημόσιας και θεσμικής συγκρότησης που είναι οργανικά ακροδεξιές. Επί της ουσίας ο έλεγχος από πλευράς Σαμαρά έχει πλέον χαθεί, οι ισορροπίες έχουν διαταραχτεί. Και δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι έχει δημιουργηθεί μια «δεξαμενή δημοσίων προσώπων» (πολιτικών, δημοσιογράφων, επιχειρηματιών, κλπ) (Π. Ψωμιάδης, Φ. Κρανιδιώτης, Π. Μπαλτάκος, Π. Μαντούβαλος, Α. Μπέος, Β. Μαρινάκης, Γ. Τράγκας, και πολλοί άλλοι), τα οποία ενώ κινούνται στον αστερισμό της άκρας δεξιάς είναι χωρίς πολιτική στέγη. Δημιουργούνται δηλαδή οι προϋποθέσεις ενός νέου μορφώματος που θα αντικαταστήσει τη Χρυσή Αυγή και θα αποτελεί αυτό που ακούσαμε να αποκαλείται «σοβαρή Χρυσή Αυγή».   

Την άκρα δεξιά θα μπορούσαν να την εκφράσουν κινήσεις, όπως αυτή του Β. Πολύδωρα;

Όχι. Ο Πολύδωρας ή ο Ζώης ή ο Καμμένος ανήκουν στην παράδοση της λαϊκής κεντροδεξιάς. Είναι απολύτως λαθεμένο να τους συνωστίσει κανείς στον χώρο της άκρας δεξιάς.

Βρισκόμαστε σε μια φάση μετάβασης από τη «ναζιστική» Χρυσή Αυγή σε ένα κόμμα ακροδεξιό, περισσότερο ενταγμένο στο σύστημα εξουσίας. Η «σοβαρή Χρυσή Αυγή» θέλει να πάρει την ατζέντα, την ιδεολογία και την εκλογική βάση της Χρυσής Αυγής και να τα αποκόψει από το βασικό πολιτικό προσωπικό που τα εκπροσωπούσε μέχρι σήμερα.

Καθώς φαίνεται, θα έχουν χαρακτήρα γενικής εκλογικής αναμέτρησης, με ένα κεντρικό δίλημμα απονομιμοποίηση ή νομιμοποίηση της ασκούμενης πολιτικής.

Η Ευρώπη προσπαθεί με κάθε τρόπο να δηλώσει τη στήριξή της στην κυβέρνηση Σαμαρά. Μπορεί αυτό να ανατρέψει το κλίμα;

Δεν νομίζω ότι αυτές οι προσπάθειες μπορούν να αναστρέψουν το κλίμα και να δημιουργήσουν αέρα εκλογικής νίκης. Στην πραγματικότητα είναι μια ψυχολογική ένεση, που συντηρεί το μπλοκ εξουσίας και κρατά όρθια την κυβέρνηση. Όμως, μόνο ως τεχνητές αναπνοές μπορούν να ιδωθούν αυτές οι κινήσεις, καθώς το συγκρότημα εξουσίας παραπαίει.

Οι κοινωνικές συμμαχίες, που είχε η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, έχουν διαλυθεί. Αυτός ο κόσμος θα στραφεί στον ΣΥΡΙΖΑ;

Σαφώς έχουν διαλυθεί όλες οι βασικές κοινωνικές συμμαχίες που πρέπει να έχει ένα σύστημα διακυβέρνησης. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι ευθέως μετατοπίζονται κάπου αλλού και ειδικά στον ΣΥΡΙΖΑ, που αυτή τη στιγμή εμφανίζεται ως το ισχυρότερο κόμμα, καθώς και αυτός έχει τα δικά του προβλήματα ως προς την οργάνωση και την πειστικότητα ενός πολιτικού σχεδίου εξόδου από την κρίση.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ενώ παρουσίαζε ανοδική δημοσκοπική τάση έχει αρχίσει και μένει στάσιμος, όπως σημειώνεται από πολλούς πολιτικούς αναλυτές. Ποια η γνώμη σου;

Κατ’ αρχάς δεν νομίζω ότι υπάρχει στασιμότητα, αλλά σταθεροποίηση, και μάλιστα σε υψηλά ποσοστά. Και αυτό είναι σημαντικό. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει ανοικτά «θέματα». Ένα από αυτά είναι ότι δεν έχει καταφέρει να συνδέσει μια ριζοσπαστική πολιτική γραμμή με την εφικτότητα αυτής. Άλλες φορές εμφανίζεται πολύ ριζοσπαστικός, αφήνοντας ανοιχτό το θέμα της εφικτότητας και άλλες φορές, αντίστροφα, για να γίνει εφικτός παραχωρεί κομμάτια της ριζοσπαστικότητάς του. Και οι δύο εκδοχές είναι εξίσου λάθος. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να πείσει την κοινωνία ότι έχει ένα σχέδιο συνειδητής ανατροπής, το οποίο είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί και το οποίο πρέπει να εγγυηθεί.

Ο ελληνικός λαός δεν έχει αυταπάτες. Επιλέγει τον ΣΥΡΙΖΑ για να ασκήσει με ρεαλισμό μια πολιτική συνολικής ανατροπής. Και αυτήν τη σύνθεση πρέπει να εκφράσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Περιμένει οπωσδήποτε να ακυρώσει την ασκούμενη πολιτική και να αρχίσει σιγά σιγά να ξηλώνει τους άδικους και αντιλαϊκούς νόμους. Δεν έχει μαξιμαλιστικές απαιτήσεις και μάλιστα σε χρονικό ορίζοντα ορισμένων μηνών. Αλλωστε δεν μπορεί να προβλεφτεί αυτήν τη στιγμή το συνολικό πλαίσιο συσχετισμών μέσα στο οποίο θα κληθεί να «πράξει» μια Κυβέρνηση της Αριστεράς. Γι’ αυτό, κατά τη γνώμη μου, οι δημοτικές εκλογές έχουν σήμερα μεγαλύτερη σημασία πιθανώς απ’ ότι οι βουλευτικές. Διότι στους δήμους ή τις περιφέρειες που θα κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει τη δυνατότητα να φτιάξει εργαλεία παραγωγικής ανασυγκρότησης, να συγκροτήσει και να διευρύνει τις κοινωνικές συμμαχίες του κόσμου της εργασίας, να φτιάξει νησίδες κοινωνικής αλληλεγγύης και να αναδειχτεί σε μακροχρόνιο ισχυρός πόλος μέσα στην ελληνική κοινωνία.

Παρότι δεν δίνει την αίσθηση συνολικά ότι έχει εκτιμήσει τη σοβαρότητα των αυτοδιοικητικών εκλογών, πιστεύω ότι έχει τη δυνατότητα να κερδίσει δήμους και περιφέρειες, καθώς στις επερχόμενες τοπικές εκλογές θα διαλυθούν τα παλιά τοπικά πελατειακά δίκτυα. Τώρα το τι θα προκύψει στη θέση τους και πόσο ώριμος είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να επέμβει σε αυτή την κοινωνική διεργασία θα μπορούμε να πούμε περισσότερα το βράδυ των εκλογών.

Ωστόσο, μπορείς να κάνεις μια πρόβλεψη ποιες περιφέρειες μπορεί να χτυπήσει ο ΣΥΡΙΖΑ;

Καθώς φαίνεται έχει τη δυνατότητα να διεκδικήσει την Αττική, το Βόρειο και Νότιο Αιγαίο, τη Δυτική Ελλάδα, την Κρήτη, τα Ιόνια και ίσως την Πελοπόννησο. Περιέργως για τον ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει μια εκλογική διάσταση μεταξύ Βόρειας και Νότιας Ελλάδας, αν και οι «εκπλήξεις» είτε θετικές είτε αρνητικές είναι πλέον πολύ πιθανές. Από εκεί και πέρα η αίσθηση είναι ότι θα ενισχυθεί σημαντικά και σε βασικούς μεγάλους δήμους.