Μπορούμε να πούμε ότι έχει ήδη ξεκινήσει περίοδος που αναδομείται το πολιτικό σύστημα;

Είναι σαφές νομίζω. Εντάσσεται, απλώς, σε μια πιο μακρόχρονη διαδικασία μετάβασης σε σχέση με την αντίστοιχη του 1974. Κατ’ αρχάς, κατέρρευσε ο δικομματισμός ως πολιτικό εργαλείο λειτουργίας του συστήματος, με τη μορφή του καρτέλ πολιτικής ζήτησης και προσφοράς, όπως είχε εξελιχθεί. Σήμερα, υπάρχει μια μεγάλη διασπορά πολιτικών δυνάμεων και κατ’ επέκταση ιδεολογικών τάσεων. Το ΠΑΣΟΚ, νομίζω, περνάει τις τελευταίες του μέρες έτσι όπως το ξέραμε. Έχουμε μια πλήρη αναδόμηση και κατακερματισμό αυτού που θα λέγαμε παραδοσιακό κεντρώο ή κεντροαριστερό χώρο.

Θα μπορούσε να επαναληφθεί το φαινόμενο της Ένωσης Κέντρου που «συμμάζεψε» το 1960 τον κεντρώο γαλαξία;

Πολύ δύσκολο στην παρούσα φάση. Αν η μεταβατική περίοδος διαρκέσει πολλά χρόνια, σε μια άλλη φάση, ίσως θα μπορούσε. Στην πραγματικότητα ο κεντρώος πόλος θα μετασχηματισθεί υπό την ηγεμονία της κεντροδεξιάς, όχι της κεντρoαριστεράς. Έχω την εντύπωση ότι ο Σαμαράς θα κάνει το «παιχνίδι» προς αυτή την κατεύθυνση. Θα επιχειρηθεί υπέρβαση της ΝΔ από ένα μπλοκ δυνάμεων υπό την ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού στο οποίο θα ενταχθούν μικρές κεντρώες συλλογικότητες ως δορυφόροι, αφού πρόκειται για υβρίδια νεοφιλελεύθερα, όπως και το ΠΑΣΟΚ άλλωστε.

Η ΝΔ «κοιτάζει», όμως, σε δύο κατευθύνσεις. Το μπορεί αυτό;

Θα προσπαθήσει να παίξει τον ρόλο του νέου ηγεμόνα, δεν είναι ασφαλώς εύκολο. Η επιχείρηση «ηγεμονίας» θα είναι να ενοποιήσει τον νεοφιλελευθερισμό ως άσκηση οικονομικής πολιτικής, με την ακραία καταστολή και τον αυταρχισμό, ως πολιτική διαχείριση. Στην πραγματικότητα να ενοποιήσει το νεοφιλελευθερισμό με την άκρα δεξιά. Ο νέος «ηγεμόνας» δεν θα είναι τύπου Καραμανλή 1974, θα είναι «αυταρχισμός συν νεοφιλελευθερισμός». Έτσι, η ΝΔ θα έχει τη δυνατότητα να συγκροτήσει μια ηγεμονική ταυτότητα και όσοι δεν ενταχθούν να τους χρησιμοποιήσει, στην πραγματικότητα, ως υποσυστήματά της, ας πούμε τη «Χρυσή Αυγή», κι αυτό εμπεριέχει και την έννοια των συγκοινωνούντων δοχείων. Εκτός και αν χαθεί τελείως ο έλεγχος του “χώρου”, έχουμε, π. χ., τυχόν διάσπαση μιας φιλελεύθερης κεντροδεξιάς απέναντι σ’ αυτή τη γραμμή. Δεν φαίνεται κάτι τέτοιο όμως σήμερα.

Την οποία Χρυσή Αυγή, όμως, δεν μπορεί η ΝΔ να καθηλώσει.

Αντίθετα, την ενισχύει. Η Χ.Α. μπορεί να ξεκίνησε ως «περιθωριακή συμμορία» αλλά αυτή τη στιγμή αποτελεί μια κοινωνική δύναμη που έχει ιδεολογία, μάζες, πρόγραμμα.

Αυτή τη στιγμή, κατά τη γνώμη σου η Χ.Α. βρίσκεται μπροστά σε διλήμματα για την τακτική της κτλ;

Όχι. Σε μεταγενέστερη φάση ίσως να βρεθεί. Ό, τι κάνει, μια στρατηγική έντασης, το κάνει πετυχημένα, βρίσκει ακροατήρια σε κοινά που είναι περιθωριακά, κτλ. Το αν θεσμοποιηθεί ως οργανισμός και περάσουν δεκαετίες, και αποκτήσει «συστημικότητα» όπως το νεοφασιστικό κόμμα Ιταλίας, είναι άλλο ζήτημα. Δεν είναι απλώς μια άκρα δεξιά, όπως ο Λεπέν, είναι κάτι διαφορετικό και περισσότερο. Έχει το εθνικοσοσιαλιστικό, το φασιστικό στοιχείο, που συνιστά μια βασική διαιρετική τομή μέσα στη «Δεξιά». Έχει ένα λόγο που είναι αντισυστημικός, ταυτόχρονα και εξισωτικός, πατάει στην κοινωνική κρίση, έχει ακτιβισμό. Το πεδίο του ακτιβισμού το έχει κερδίσει η Χρ. Α.

Οι συστημικές δυνάμεις βλέπουν θετικά το σχέδιο διεύρυνσης και ηγεμόνευσης της ΝΔ, όμως θέλουν και Κέντρο. Ποιος θα κόβει από τον ΣΥΡΙΖΑ;

Αυτό που έχουν στο μυαλό τους είναι ένα «φιλοευρωπαϊκό» κόμμα το οποίο αυτή τη στιγμή ουσιαστικά το εκφράζει η τρικομματική κυβέρνηση. Τι προσπαθεί να κάνει; Μέσω της θεωρίας των δύο άκρων να πείσει ότι αυτή μπορεί να παίξει τον ρόλο του αμορτισέρ του κεντρώου χώρου με ενοποιητικό υλικό τον αυταρχισμό και τον νεοφιλελευθερισμό. Το νέο κόμμα που συζητιέται στην πραγματικότητα είναι η τρικομματική κυβέρνηση σε έναν ενιαίο, πολυτασικό οργανισμό.

Μα αυτό αφήνει τεράστια περιθώρια στον ΣΥΡΙΖΑ και δεν το θέλουν. Το σύστημα έχει δυσκολίες.

Προφανώς έχει δυσκολίες και αυτές δεν ανακύπτουν απλώς στην άθροιση ενός πολιτικού χώρου, κομμάτων ή ψευδοκομμάτων στον χώρο του Κέντρου. Το μεγάλο του πρόβλημα είναι να προσφέρει ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, να εντάξει διευρυμένες λαϊκές τάξεις στο σχέδιό του.

Μα, αυτό είναι πρόβλημα πανευρωπαϊκό. Εδώ επιπλέον υπάρχει ο ΣΥΡΙΖΑ ως πόλος συσπείρωσης.

 Το βασικό πρόβλημα που γεννάει φαινόμενα τύπου ΣΥΡΙΖΑ ή τύπου Ενωμένης Αριστεράς Ισπανίας, ή τύπου Γκρίλο είναι ότι το σύστημα στην άρθρωση της συγκεκριμένης πολιτικής δεν μπορεί να δημιουργήσει ευρύτερες συναινέσεις και κοινωνικά συμβόλαια. Όταν η φτώχεια από 20% έφτασε στο 60% και η ανεργία από 10% έφθασε στο 30% οι κοινωνικές δυναμικές γίνονται εκρηκτικές. Άρα η ουσία του πολιτικού προβλήματος δεν είναι αν δημιουργήσει ένα κόμμα αλλά τι πολιτική θα έχει. Φυσικά, έχει σχέση και με το τι κάνει ο αντίπαλος, πχ ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν του αφήσει έδαφος μπορεί και να το πετύχει.

Η πολιτική λιτότητας συνεχίζεται και εντεινόμενη. Όμως, έχουμε αλλαγή φάσης στη συμπεριφορά του κινήματος, από το ζωντανό κίνημα στην κάλμα. Γιατί;

Αυτό είναι πάρα πολύ μεγάλο και σοβαρό ζήτημα, με πολλές πλευρές. Εκτονώθηκε ο κόσμος με τις εκλογές; Σαφέστατα, εξωτερικεύτηκε ένα μεγάλο κομμάτι της οργής. Το δεύτερο στοιχείο, είναι ότι οι αντιμνημονιακές δυνάμεις δεν έχουν να δείξουν μια επιτυχία στο κοινωνικό πεδίο. Έγινε βεβαίως μια ανατροπή στο πολιτικό και κομματικό σύστημα, αλλά μέχρι εκεί. Η εικόνα που διαμορφώνεται είναι ότι αφού η κυβέρνηση πέρασε το ένα μπορεί να περάσει και το άλλο. Φυσικά με αντιστάσεις, αλλά περνάει. Σημειωτέον, οι αντιστάσεις είναι και ασθενέστερες κάθε φορά. Στην πρώτη φάση ήλθαν στιγμές που η μνημονιακή πολιτική κρεμόταν σε μια κλωστή. Μετά τις εκλογές όχι. Συνυπάρχουν η κούραση και η απογοήτευση, η εξατομίκευση, τελικά, της κοινωνίας. Το τρίτο, επίσης σημαντικό, είναι ότι τα πολιτικά υποκείμενα και κυρίως ο ΣΥΡΙΖΑ, ως το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, κατά τη γνώμη μου, δεν διαχειρίστηκαν σωστά αυτή τη δυναμική. Δύο παραδείγματα: η απεργία της ΟΛΜΕ, το Συνέδριο της Γ.Σ.Ε.Ε. Ας σκεφτούμε: Γιατί θα βγουν οι εργαζόμενοι στον δρόμο; Θα τους καλέσει η Γ.Σ.Ε.Ε.; Μα εκπροσωπεί μία απαξίωση, μεγαλύτερη και από τα κόμματα. Επομένως, το κίνημα διαθέτει εντελώς ακατάλληλα εργαλεία κοινωνικής ενεργοποίησης. Για τον αντίθετο λόγο είχες, ως κίνημα, επιτυχία στις Σκουριές: αυτοοργάνωση, έλεγχος από τον κόσμο, συμμετοχή. Στην άλλη περίπτωση μια ξεπερασμένη γραφειοκρατία. Εντωμεταξύ μετά την υλοποίηση τρία χρόνια τώρα μιας τέτοιας πολιτικής ο Παναγόπουλος εκλέγεται και πάλι πρόεδρος!

Εισπράττεται και είναι ήττα.

Όχι ήττα, συντριβή. Το επιχείρημα ότι οι εκλογές συνέδρων έγιναν τρία χρόνια πριν είναι εξοργιστικό. Εσύ πώς πήγες σε εκλογές πού το νομιμοποιούσε αυτό; Έγινε κινητοποίηση για νέες αρχαιρεσίες, απονομιμοποίηση των ηγεσιών; Έβαλες πρωτοβάθμια σωματεία στο παιχνίδι, έγραψες τους ανέργους, τους εργαζέμενους με μπλοκάκι, τους μετανάστες; Πώς αφήνεις εκτός συνδικαλιστικής ζωής ένα τόσο μεγάλο ποσοστό; Εδώ υπάρχει ένα φαινόμενο, που αγγίζει και το πολιτικό υποκείμενο, ενός ιδιότυπου «συνδικαλιστικού καρτέλ» στο οποίο συμμετέχει και η Αυτόνομη Παρέμβαση και η ΔΑΚΕ και το ΠΑΜΕ. Ποιο το εργαλείο των κοινωνικών αγώνων, λοιπόν; Στην Κερατέα είχες, στις Σκουριές έχεις. Ύστερα, η απεργία της ΟΛΜΕ και η συνολική της διαχείριση. Προσοχή, δεν εννοώ να πας σε μια απεργία τυφλή. Δεν ήξερες όμως ότι όλο αυτό είναι σχέδιο της Κυβέρνησης να σε χρησιμοποιήσει, γιατί αυτή έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων; Αν όχι είσαι ανεπαρκής. Σου επιλέγει το πεδίο, τη χρονική στιγμή και το στοιχείο του εκβιασμού. Εσύ δημιουργείς κίνημα, γιατί υπάρχει το έδαφος, και όταν εκδηλώνεται με μαζικούς όρους υποχωρείς ατάκτως. Ο χειρισμός αυτός αντιστοιχεί σε ένα ικανό κέρδος χρόνου για τον Σαμαρά.

Επομένως, υπάρχει αναντιστοιχία των δομών του πολιτικού υποκειμένου και των κοινωνικών αναγκών και της δυναμικής που αναπτύσσεται. Όλα αυτά που ανέφερα, δηλαδή, η διαχείριση των γραφειοκρατιών, η αναντιστοιχία του πολιτικού υποκειμένου, η εκτόνωση των εκλογών, η έλλειψη νικηφόρας προοπτικής, οδηγούν στην εξατομίκευση.

Έφτασε ίσως η ώρα στο να περάσουμε στο «ως εδώ και μη παρέκει» έμπρακτα; Αύριο, π. χ., έχουμε τις πρώτες απολύσεις, κλείσιμο ενός Οργανισμού. Το εμποδίζουμε; Καλούμε τους απολυμένους στην Κλαυθμώνος να κάνει ομάδα βουλευτών μας μαζί τους απεργία πείνας; Θα δεχθούμε άλλη πολιτική επιστράτευση;

Ναι, ανοίγει μια τέτοια περίοδος. Θα προετοιμαστείς και εσύ βέβαια , να ελέγξεις τους όρους, τις προτεραιότητες. Δεν έχεις την πρωτοβουλία των κινήσεων ούτε στο κοινωνικό, ούτε στο πολιτικό πεδίο. Γίνονται, ιδιαίτερα τελευταία, προσπάθειες αλλά δεν πρέπει να είναι αποσπασματικές. Πρέπει να είναι ενταγμένες μέσα σε μια στρατηγική.

Ο λαός είχε και έχει ένα σχέδιο να διώξει την κυβέρνηση του μνημονίου ενισχύοντας τον ΣΥΡΙΖΑ. Αν θεωρήσει ότι αυτό το σχέδιο «δεν βγαίνει»;

Ο ΣΥΡΙΖΑ αυτή τη στιγμή έχει μια δομική αδυναμία. Ενώ η ατζέντα που θέτει είναι σχεδόν καθολικής αποδοχής και οι κεντρικές του θέσεις είναι αποδεκτές, η κοινωνία έχει ταυτόχρονα μεγάλη επιφύλαξη κατά πόσο αυτές είναι εφικτό να υλοποιηθούν. Δεν ακυρώσαμε ούτε ένα νομοσχέδιο, θα ακυρώσουμε το μνημόνιο; Υπάρχει ένα έλλειμμα πειθούς. Εσύ ως πολιτικός οργανισμός πρέπει να το υπερβείς αυτό, να το γεφυρώσεις. Αυτό σημαίνει ότι πράγματι πρέπει να πολιτευτείς χωρίς να χάσεις τα δομικά ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά του προγράμματός σου, να πείσεις την κοινωνία ότι το σχέδιό σου είναι εφικτό, αποδοτικό και πραγματοποιήσιμο. Όχι στο μέλλον. Πως μπορείς, όμως, να το υπερβείς αυτό; Είναι το σπουδαιότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Ας το ψάξουμε λίγο περισσότερο, λοιπόν.

Δυο πράγματα πρέπει να γίνουν, που ως τώρα γίνονται μισά. Το πρώτο είναι ότι δεν πρέπει να χάσεις τον ριζοσπαστισμό σου. Ο ένας τρόπος για να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα είναι ο κλασικός εκλογικίστικος τρόπος, που οδηγεί πάντα την Αριστερά σε αντίθετα αποτελέσματα, να λειάνεις το πρόγραμμά σου, για να γίνει πιο αποδεκτό, πιο εφικτό. Θα αποτύχει αυτό.

Το μνημόνιο, όπως και ο νεοφιλελευθερισμός είναι απόλυτο πράγμα. Γι’ αυτό χάθηκε και η σοσιαλδημοκρατία. Στερείται ενδιάμεσων θέσεων.

Ακριβώς εξ αυτού του λόγου. Πρέπει να κάνεις το εντελώς αντίθετο, να ενισχύσεις τα ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά σου. Ασφαλώς, θα συναντήσεις δυσκολίες, αλλά τώρα πρέπει να πας αριστερά για να μπορέσεις να ισορροπήσεις. Η στρατηγική του αντιπάλου είναι να σε σύρει σε μετριοπαθέστερες θέσεις και να σου τραβήξει το χαλί ως αναξιόπιστο κ.τ.λ. Τον κόσμο τον δεξιό θα τον πάρεις στη βάση της ταξικής διαφοροποιητικής τομής, που έχει περάσει τα όρια της φτώχειας. Θα πρέπει να προχωρήσεις, βέβαια, να μιλήσεις για το πώς, θα ανασυγκροτήσεις την κοινωνική συνοχή της χώρας στη βάση, όμως, σ’ αυτή τη διαιρετική τομή, όχι σε μια άλλη. Το δεύτερο πρόβλημα είναι η «προγραμματικότητα». Εδώ το πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι περισσότερο εσωτερικό. Δηλαδή, ο χώρος αυτός επειδή κινείται περισσότερο με τη γνώση και την κουλτούρα των μικρών πολιτικών ομάδων της Αριστεράς δεν αντιλαμβάνεται ότι οι διακινδυνεύσεις και τα επίδικα είναι πλέον πολύ πιο σοβαρά. Απαιτούν γνώσεις, πρόγραμμα, ηγεμονικές ιδέες, νέες ιδέες, είναι δηλαδή «βαριά» πράγματα. Ως τώρα έλεγες, πχ, δεν χρειάζεται να έχω πρόγραμμα για την τάδε Περιφέρεια. Είχες κάποια αιτήματα, φτάνουν. Τώρα είναι πιθανό να κληθείς να ανασυγκροτήσεις εσύ την περιφέρεια. Χρειάζονται κινητοποίηση των κοινωνικών δυνάμεων, πολιτικές, πολιτικό προσωπικό, πρόγραμμα κανονικό, στρατηγικές, συμμαχίες, να ξέρεις τι θα ιεραρχήσεις, κτλ. Εδώ υπάρχει αργή ωρίμανση. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ένα κίνδυνο από «τα δεξιά», τον εκλογικισμό και την «μετριοπάθεια», και ένα κίνδυνο από «τα αριστερά», τη λογική που θεωρεί ότι δεν χρειιάζεται πρόγραμμα αφού αυτό το έχει η κοινωνία…

Όντως, συχνά βρεθήκαμε, στη Γραμματεία, μπροστά στον ισχυρισμό κάποιων ότι η επεξεργασία προγράμματος ενέχει τον κίνδυνο “να πας δεξιά”.

Ναι, η έννοια του προγράμματος θεωρείται συντηρητική ή τεχνοκρατική. Όμως η έννοια του προγράμματος είναι η οργάνωση των κοινωνικών σου συμμαχιών. Εδώ, πρέπει να πολιτικοποιηθεί η συζήτηση για το εννοείται ως πρόγραμμα. Διότι όντως μπορεί να υπάρξει πρόγραμμα που προσεγγίζεται με όρους κοινωνικά ουδέτερους ή τεχνοκρατικούς. Δεν μιλάμε για τέτοιο πρόγραμμα, αλλά γι’ αυτό που θα πατήσει στις λαϊκές ανάγκες. Στην ανάγκη ένα νέος πολιτικός οργανισμός να αναλάβει υπό τη διεύθυνσή του τις λαϊκές ανάγκες και προτεραιότητες. Αυτό δεν μπορεί να γίνει από μόνο του, το κάνει ένα πολιτικό υποκείμενο και αυτό έχει ανθρώπους, γνώσεις, εργαλεία, στόχους, απαιτεί προσβάσεις στην κοινωνική οργάνωση. Ο ένας κίνδυνος είναι να πεις πως δεν με ενδιαφέρει να έχω πρόγραμμα και ο άλλος είναι να φτιάξεις, στο άγχος ότι δεν έχεις πρόγραμμα, να υιοθετήσεις ένα πρόγραμμα που δεν είναι δικό σου.

Ο κόσμος που ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ έχει κάνει πιο ουσιαστικούς δεσμούς του με την Αριστερά;

Ακόμη θα έλεγα, ότι κατά βάση ο στόχος είναι εκλογικός. Φυσικά έχουν αυτές οι σχέσεις βελτιωθεί σε σχέση με ένα χρόνο πριν. Είναι όμως, γιατί πλατιές εκλογικές μάζες θεωρούν τον ΣΥΡΙΖΑ ένα πολιτικό εργαλείο. Και έτσι θα λειτουργήσει το επόμενο διάστημα ειδικά εάν δεν λειτουργήσεις, δεν ενεργοποιηθείς σε επίπεδο κοινωνικών κινημάτων.

Η κοινωνική οργάνωση αυτού του κόσμου είναι ακόμη φτωχή

Οπωσδήποτε, φαίνεται ακόμα και σε συνθήκες εκλογικού εργαλείου και αυτός είναι ο κίνδυνος. Αυτό όμως είναι και θέμα κόμματος, κομματικής πολιτικής, αν το έχει αυτό στόχο.

Οι δεσμοί είναι ισχυρότεροι τώρα, όμως δεν έχει μεταφραστεί σε μορφή κοινωνικού κινήματος

Αυτό θα φανεί και είναι κρίσιμο στοίχημα, στις δημοτικές εκλογές. Αν αυτό χαθεί θα είναι πλήγμα. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κερδίσει, π.χ., πέντε μεγάλους λαϊκούς Δήμους στην Αττική τότε τι κάνει; Αυτό όμως για να το κάνει δεν είναι αυτονόητο, πρέπει να το οργανώσει. Το κόμμα μπορεί να μην το καταφέρει αυτό γιατί είναι γραφειοκρατικό. Άρα πρέπει να  απογραφειοκρατικοποιηθεί, να κάνει την οργάνωση της γειτονιάς μαζική, δημιουργική, νεανική. Θα βρεις άξιους υποψήφιους, δεμένους με την πόλη τους, λαϊκούς, κινηματικούς, εργαζόμενου, κανονικούς ανθρώπους. Πόσοι τέτοιοι χρειάζονται σ’ ολόκληρη την Ελλάδα; Πολύ μεγάλος αριθμός, χιλιάδες. Προετοιμάζεται; Δεν ξέρω...

Να θέσουμε ένα ερώτημα. Στις επόμενες εκλογές, ιδίως αν είναι πάλι διπλές, θα μπορούσε ο λαός, αν και στη φάση της μη δραστήριας κινηματικής παρέμβασης, να αποφασίσει ότι μπορεί με την ψήφο του “να σκοτώσει το θηρίο” της πολιτικής των μνημονίων;

Ναι μπορεί. Ας δούμε όμως και το συνολικό τοπίο, μιας και θέτουμε μόνον προβλήματα του ΣΥΡΙΖΑ. Τι συμβαίνει στο ΠΑΣΟΚ, π.χ., που κλείνει γραφεία ως και στις κεντρικές πόλεις. Πού θα βρει κόσμο αν και υπήρξε κόμμα με έναν τόσο σκληρό εκλογικό μηχανισμό; Στις δημοσκοπήσεις, οι οποίες δεν είναι πλέον τόσο έγκυρα εργαλεία όσο στο παρελθόν, βρίσκουμε αυτή τη δυνατότητα της ψήφου. Εμφανίζουν ένα 60% και 70% ανθρώπων που αρνούνται να απαντήσουν, να συμμετάσχουν στην έρευνα. Απαντούν “δεν θέλω” “μην με ξαναενοχλήσετε” και αρκετοί, αν απαντήσουν σου λένε “άκυρο-λευκό”. Η κοινωνία, λοιπόν, δεν μιλάει, περιμένει. Το τι θα κάνει αυτός ο κόσμος είναι απρόβλεπτο. Μπορεί να μην προσέλθει καν στην κάλπη, οπότε όντως η ΝΔ μπορεί να έρθει πρώτο κόμμα και ο ΣΥΡΙΖΑ να μην πάρει 30%. Εάν όμως ένα μεγάλο κομμάτι αυτής της κρίσιμης μάζας που είναι και το πιο λογικό, το πιο αναμενόμενο, πάει και ψηφίσει, θα ψηφίσει εναντίον των κομμάτων του συστήματος. Θα ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ αλλά και Χρυσή Αυγή. Το πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι που τον κατατάσσουν τώρα οι δημοσκοπήσεις αλλά να πείσει τον κόσμο να έρθει στις δημοσκοπήσεις,  στο δρόμο και στην κάλπη. Αν δεν συμβεί αυτό τότε έχεις ηττηθεί στρατηγικά. Ο ριζοσπαστισμός σου πρέπει να συνοδεύεται από έναν προγραμματικό λόγο αλλά και από ένα αίσθημα θετικής προσδοκίας. Πρέπει να εμπνέει την αύρα ότι είναι εδώ για να δώσει ανάσα στην κοινωνία, μια καλύτερη μέρα. Αυτό πρέπει να το εμπνεύσει, μιλάμε για μεγάλα ποσοστά μαζών, δεν είναι αυτονόητο ότι θα γίνει από μόνο του.

Είπες προηγουμένως ότι μπορεί να τεθούν αλλιώς όλα αυτά αν το σύστημα δώσει κάτι στον κόσμο. Όμως και αυτό έχει περιορισμούς, δεν μπορεί, το είδαμε και με την έκθεση του ΔΝΤ. Ούτε μπορεί να πάει, τώρα, σε εκλογές

Ναι δεν μπορεί, ούτε είναι έτοιμοι να διαχειριστούν όλα αυτά, δεν έχουν ακόμα πολιτικό εργαλείο. Από τον Οκτώβριο το ξανασυζητάμε. Οι συντεταγμένες που είχαν ήταν ότι σε αυτό το 30% που απαντάει στις δημοσκοπήσεις και το οποίο είναι σε καλύτερη, σχετικά, κατάσταση –ήθελαν να του δημιουργήσουν μια ανάταση, ότι κάτι κινείται, ότι κάτι καλύτερο θα γίνει. Αυτό δεν βγαίνει. Σχεδιάσανε, βέβαια, και τη σύγκρουση με την παιδεία για να δείξουν ότι είναι αποφασισμένοι. Θα  προσπαθήσουν να φτάσουν έως του χρόνου σε ταυτόχρονες εκλογές μαζί με δημοτικές και ευρωεκλογές. Για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σαφώς δυσμενέστερο σενάριο αυτό. Το αντίπαλο σχέδιο θα ήταν να εξαναγκαστούν να πάνε σε εκλογές άμεσα, αλλά γι’αυτό χρειάζεται να γίνει συνολική επεξεργασία. Οι δε ευρωεκλογές θα είναι δύσκολη υπόθεση για τον ΣΥΡΙΖΑ. Η συμμετοχή θα είναι πολύ μικρή, ο ευρωσκεπτικισμός μεγάλος, η διασπορά της ψήφου μεγάλη.